Glütensiz beslenme buğday, çavdar ve arpa dahil olmak üzere glüten proteini içeren gıdaları beslenmenizden çıkarmaktır. Glütensiz diyetlerle ilgili çoğu çalışma çölyak hastalığı olan kişiler üzerinde yapılmıştır, ancak glüten duyarlılığı adı verilen ve glüten ile ilgili sorunlara neden olan başka bir durum daha vardır. Glütene karşı intoleransınız varsa, tüketmekten tamamen kaçınmanız gerekir. İşte lezzetli bir örnek menü de dahil olmak üzere glütensiz diyet için bir rehber. Ama önce, temel bilgilerle başlayalım.
Glüten nedir?
Glüten buğday, arpa ve çavdarda bulunan bir protein ailesidir. Suyla karıştırıldığında una yapışkan bir kıvam verdiği için adı Latince "tutkal" kelimesinden gelir.
Ne yazık ki, birçok insan glüten içeren yiyecekleri yedikten sonra rahatsızlık hisseder. En şiddetli reaksiyona çölyak hastalığı denir. Çölyak hastalığı, vücudun yanlışlıkla kendisine zarar verdiği otoimmün bir hastalıktır. Çölyak hastalığı, nüfusun %1'ini etkiler ve bağırsaklara zarar verebilir.
Çölyak hastalığı olmayan ancak glütene duyarlı olabileceğini hisseden kişiler, semptomlarının düzelip düzelmediğini görmek için birkaç hafta boyunca katı bir glütensiz diyet deneyebilir. Bir doktor veya diyetisyenden yardım almak faydalı olacaktır.
Birkaç hafta sonra, glüten içeren yiyecekleri diyetinize yeniden ekleyebilir ve semptomları test edebilirsiniz. Glutensiz bir diyet semptomlarınıza yardımcı olmazsa, büyük olasılıkla sindirim sorunlarınıza başka bir şey neden oluyordur.
Gluten Neden Bazı İnsanlar İçin Kötüdür?
Çoğu insan yan etki yaşamadan glüten yiyebilir. Ancak glüten intoleransı veya çölyak hastalığı olan kişiler glüten tükettiklerinde yan etkilerle karşılaşır. Bir alerjinin yanı sıra, birinin glütenden kaçınmak istemesinin iki ana nedeni vardır.
Çölyak hastalığı
Çölyak hastalığı dünya çapındaki insanların %1'ini etkiler. Vücudun glüteni yabancı bir tehdit olarak algıladığı otoimmün bir hastalıktır. Bu “tehdidi” ortadan kaldırmak için vücut aşırı tepki verir ve glüten proteinlerine saldırır.
Ne yazık ki bu saldırı aynı zamanda bağırsak duvarı gibi çevredeki bölgelere de zarar verir. Bu, besin eksikliklerine, ciddi sindirim sorunlarına ve kansızlığa yol açabilir ve birçok zararlı hastalık riskini artırabilir.
Çölyak hastalığı olan kişilerde genellikle keskin mide ağrısı, ishal, kabızlık, deri döküntüleri, mide rahatsızlığı, şişkinlik, kilo kaybı, anemi, yorgunluk ve depresyon görülür.
İlginç bir şekilde, çölyak hastalığı olan bazı kişiler sindirim semptomları yaşamazlar. Bunun yerine yorgunluk, depresyon ve anemi gibi başka semptomlar yaşayabilirler.
Bununla birlikte, bu semptomlar diğer birçok tıbbi durumda da yaygındır ve çölyak hastalığının teşhis edilmesini zorlaştırır.
Gluten Duyarlılığı
Çölyak dışı glüten duyarlılığının insanların %0,5-13'ünü etkilediğine inanılıyor.
Çölyak dışı glüten duyarlılığına sahip olarak sınıflandırılan kişiler, çölyak hastalığı veya buğday alerjisi testleriyle bir sonuç almazlar. Bununla birlikte, glüten yedikten sonra kendilerini hala rahatsız hissederler. Çölyak dışı glüten duyarlılığının belirtileri çölyak hastalığına benzer ve mide ağrısı, şişkinlik, bağırsak hareketlerindeki değişiklikler, yorgunluk ve egzama veya döküntüleri içerir.
Bununla birlikte, çölyak dışı glüten duyarlılığı oldukça tartışmalıdır. Bazı uzmanlar bu duyarlılığın var olduğuna inanırken, diğerleri bunun tamamen insanların kafasında olduğuna inanıyor. Glütenin sizi rahatsız ettiğini düşünüyorsanız, doktorunuza bildirmeniz en iyisidir.
Kaçınılması Gereken Yiyecekler
Glütenden tamamen kaçınmak zor olabilir. Bunun nedeni, gıdalara eklenen birçok yaygın bileşende bulunmasıdır. Beslenmedeki ana glüten kaynakları şunlardır:
- Buğday kepeği, buğday unu, irmik gibi buğday bazlı gıdalar
- Arpa
- Çavdar
- Malt
- Bira mayası
Aşağıda da glüten içeren gıdalarla hazırlanmış ürünlerin listesi bulunmaktadır:
- Ekmek.
- Makarna.
- Hububat.
- Fırın ürünleri; Kek, kurabiye, simit, pizza ve hamur işleri.
- Atıştırmalıklar; Müsli barlar, krakerler, önceden paketlenmiş hazır yiyecekler, kavrulmuş fındık, aromalı cips ve patlamış mısır.
- Soslar; Soya sosu, teriyaki sos, hoisin sos, marine soslar, salata sosları.
- İçecekler; Bira, aromalı alkollü içecekler.
- Kuskus, et suyu (glutensiz olarak etiketlenmedikçe).
Glütenden kaçınmanın en kolay yolu, işlenmemiş, tek bileşenli yiyecekler yemektir. Aksi takdirde, satın aldığınız çoğu gıdanın gıda etiketlerini okumalısınız.
Yulaf doğal olarak glütensizdir. Bununla birlikte, buğday bazlı gıdalarla aynı fabrikada işlenebildikleri için genellikle çapraz bulaşma yoluyla glüten içerebilirler.
Tüketilecek yiyecekler
Sağlıklı ve lezzetli yemeklerin tadını çıkarmanızı sağlayacak birçok glütensiz seçenek var.
Aşağıdaki gıdalar doğal olarak glütensizdir:
- Et ve balık. İşlenmiş veya tütsülenmiş etler hariç tüm etler ve balıklar.
- Yumurtalar. Tüm yumurta türleri doğal olarak glütensizdir.
- Sade süt, sade yoğurt ve peynir gibi sade süt ürünleri. Bununla birlikte, aromalı süt ürünleri, glüten içeren bileşenlere sahip olabilir, bu nedenle gıda etiketlerini okumanız gerekecektir.
- Meyve ve sebzeler. Tüm meyve ve sebzeler doğal olarak glüten içermez.
- Kinoa, pirinç, karabuğday, tapyoka, sorgum, mısır, darı, amaranth, teff ve yulaf (glütensiz olarak etiketlenmişse).
- Nişastalar ve unları. Patates, patates unu, mısır, mısır unu, nohut unu, soya unu, badem unu/un, hindistan cevizi unu vb.
- Kuruyemiş ve tohumlar.
- Tüm bitkisel yağlar ve tereyağı.
- Tüm otlar ve baharatlar.
- İçecekler. Bira hariç çoğu içecek (glütensiz bira da içilebilir)
- Bir gıda maddesinin glüten içerip içermediğinden emin değilseniz, gıda etiketlerini okumak en iyisidir.
Sağlıklı beslenmenize yardımcı olacak ürünlerimizi yakından tanımak için Picus Food ürünleri inceleyin.
Sağlıklı Beslenme Nedir: Sağlıklı Beslenmek İsteyenlere Öneriler başlıklı yazımızı görmek için buraya tıklayarak ulaşabiirsiniz.