İnsan vücudunun hemen hemen %23’ü proteinlerden oluşmaktadır. Bedenimiz proteinleri depolama imkanına sahip olmamasından dolayı gün içerisinde protein almamız gerekmektedir. Hem bitkisel gıdalarda hem de bitkisel gıdalar da protein bulunmaktadır. Tabi ki bitkisel ve hayvansal gıdalarda protein miktarı değişkenlik göstermektedir.
Günümüzde protein alan bazı kişiler günlük protein ihtiyacını hayvansal gıdalardan mı yoksa bitkisel gıdalardan mı alması gerektiğine oldukça dikkat etmektedir. Bir kısım ise sadece protein ihtiyacını karşılamak hedefinde olmasından dolayı aldığı proteinin hayvansal gıdalardan alınan gıdalar mı yoksa bitkisel gıdalardan mı alınan gıdalar olduğunun ayrımını yapmamaktadır.
Bu yazımızda size hayvansal gıdalardan elde edilen protein ve bitkisel gıdalardan alınan proteinler hakkında detaylı olarak bilgiler verdik.
Bitkisel Protein Nedir?
Bitkisel proteini kısaca bitkisel kaynaklar tarafından insan vücuduna alınan proteinler olarak açıklayabiliriz. Bitkisel proteinler, hayvansal proteinlere göre daha az protein oranına sahip olsa da doymuş yağ içermemeleri ve sağlığa yararlı yağlar içermeleri ile kullanımı uzmanlar tarafından önerilir.
Bitkisel Protein ve Hayvansal Protein Farkları Nelerdir?
Tükettiğimiz besinlerden kazanmış olduğumuz proteinler vücudumuzda işleyişin düzenli bir şekilde devam etmesini sağlamaktadır. Bu proteinler vücudumuzda amino asitlerle ayrıştırılmaktadır. Bunun yanı sıra hem proteinler hem de aminoasitler vücudumuzun düzene girmesini ve birden çok görevi yerine getirmektedirler. Beslenerek aldığımız proteinler aslında içerdikleri aminoasitlere göre farklılık göstermektedir. Hayvansal gıdalardan alınan proteinler genelliklerin bizim vücudumuzda üretilmeyen zorunlu olan 9 aminoasidin tamamını iyi bir şekilde dengelerken, bitkisel gıdalardan alınan proteinlerde ise hayvansal gıdalardan elde edilen proteinlerde bulunan esansiyel 9 aminoasidin tamamını içermemektedir. Eğer tümünü içerme gibi bir durumu olsa bile gerekli ihtiyacını karşılayacak seviyelerde ya da dengeli bir halde bu aminoasitleri içerisinde barındırmamaktadır.
İnsan vücudunun yapısında genel olarak baktığımızda hemen hemen 20 aminoasidi kullanmaktadır. Bu aminoasitler zorunlu olan ve zorunlu olmayanlar olarak iki farklı grupta sınıflandırılmaktadır. Bedenimiz zorunlu olan aminoasitleri kendi kendine üretebilme özelliğine sahiptir, fakat zorunlu olmayan aminoasitlerin beslenme yolu aracılığıyla alınması gerekmektedir.
Sağlığımızın düzenli bir işleyişe sahip olması için bu bahsettiğimiz aminoasitlerin dengeli bir halde vücudumuzda bulunması gerekmektedir. Et, tavuk, balık, süt ve süt ürünleri olarak nitelendirmiş olduğumuz hayvansal gıdalar biz insanların vücudunda bulunan proteinlere benzer bir şekilde protein içermektedir. Dışarıdan alınması gereken bu hayvansal proteinler ihtiyacımız olan aminoasitlerin tamamını içerisinde bulundurmasından dolayı protein açısından vazgeçilmez seçenekler arasında yer almaktadır. Bitkisel gıdalarda bulunan proteinler ise eksik proteinler olarak adlandırılmaktadır. Bunun nedeni içerisinde zorunlu olarak adlandırılmış olan aminoasitlerin bir ya da birkaçını içerisinde barındırmamasından dolayıdır.
Bitkisel gıdalar grubunda yer almış olan soya zorunlu olan zorunlu 9 aminoasidi içerisinde bulundurmaktadır bundan dolayı bitkisel içerikli protein almak isteyen kişiler tarafından oldukça tercih edilmektedir. Fakat soyada birkaç aminoasit yetersiz miktardadır. Bundan dolayı hayvansal protein kaynakları ile soyanın karşılaştırılması pek uygun değildir. Hayvansal gıdalar tam donanımlı protein kaynaklarına sahip olması hem de içerisinde gerekli zorunlu olan 9 aminoasidi bulundurmasından dolayı oldukça tercih edilmektedir. Bitkisel besinlerde bulunan açığı hayvansal proteinlerden yararlanarak kapatmamız mümkün olmaktadır. Bu yüzden günlük protein alımında hem hayvansal gıdaların hem de bitkisel gıdaların tüketilmesi ilgili aminoasitlerin alınmasında yardımcı ve dengeleyici olmaktadır.
Hayvansal ve bitkisel proteinlerde vitaminlerde yer almaktadır. B12 eksikliği genellikle hayvansal gıdalar düzenli bir şekilde tüketilmediğinde ya da az şekilde tüketildiğinde ortaya çıkan bir rahatsızlıktır. B12 vitaminini almak için et, tavuk, balık ürünlerini tüketmeniz gerekmektedir. D vitamini ise yağlı olan balıklarda, yumurta, süt ve süt içermektedir. Bitkisel besinlerde de D vitamini bulunmaktadır, fakat hayvanlar gıdalarda bulunan D vitamini insan vücudu için daha faydalı ve besleyicidir. Demir vitaminini ise hem hayvansal gıdalardan hem de bitkisel gıdalardan almanız mümkün olmaktadır. Kırmızı etlerde demir vitamini oldukça yüksek miktardadır.
Ayrıca hayvansal proteinin vücutta emilimi bitkisel proteine göre daha fazladır. Ancak emilimleri esnasında fazla hayvansal protein vücuda girdiğinde üre oranı artmaktadır. Üre ise böbreklere doğrudan zarar veren bir toksittir.
Protein Değeri Yüksek Bitkiler Nelerdir?
Bitkisel protein kaynaklarının içerdiği protein değeri farklıdır. Sizlere en yüksek protein değerine sahip bitkisel protein kaynaklarını sıraladık.
En çok bilinen yüksek bitkisel protein kaynakları arasında fasulye ve nohut yer almaktadır. Fasulyenin 100 gramında 10 gram protein, nohutun 100 gramında ise 9 gram protein bulunmaktadır.
Ancak bitkisel protein kaynakları arasında en çok protein değerine sahip olan organik tofudur. Organik tofunun 100 gramında 15 gram protein bulunmaktadır.
Kabak çekirdeği, badem ve keten tohumu ise diğer bitkisel protein bakımından zengin olan maddeler arasındadır.